Elga Bartsch: Nederland iin de problemen

Elga Bartsch, hoofdeconome voor Europa van Morgan Stanley,  ziet problemen in het niet langer door Beatrix geleide land, maar geleid door bezuinigswaanzin (in de publicatie: Dutch Economy Still Deep In the Doldrums). Als enige kernland van de Eurozone krimpt de economie behoorlijk, 0,8% ongeveer in 2013.
Dappere pogingen om in 2014 het bergotingstekort onder 3% te krijgen van het BNP komen Nederland te staan op hooguit 0,5% groei.
Natuurlijk is dat ons verdiende loon na het langdurig opblazen van de huizenmarkt en flink er op los bezuinigen zonder hervormingen van betekenis.

Nederland is niet in alles slecht, Nederland is betrekkelijk flexibel en daarom komt Nederland uiteindelijk wel uit de ellende, zelfs na bezuinigingswaanzin.

Bovenstaande slide van haar geeft in vier plaatjes de problemen van Nederland goed weer.

Bovenstaande tabel laat zien dat Nederlandse huishoudens zich flink in de nesten hebben gewerkt met veel te hoge hypotheekschulden. Dit is een flinke bedreiging voor de AAA-rating van Nederland, vooral als de werkloosheid veel verder oploopt.

Moesson laat in India, misschien te weinig

De moessonregens zijn allebepalend voor de oogsten in India en zo voor het overgrote deel van de bevolking. Het verband met economische groei is niet zo sterk als je op grond daarvan zou verwachten. Maar een tegenvallende moesson drukt de economische groei vaak toch wel 2% en zorgt voor hogere voedselprijzen en daarmee te hoge inflatie (waarop de centrale bank niet mag reageren met hogere rentes).
Dit jaar lijkt de graanoogst overvloedig te worden in India, maar is men niet gerust op de moessonregens. Ze dreigen iets te laat te komen en zijn iets minder normaal volgens de verwachting.

Deutsche Bank: overheidsfinanciën nu in Griekenland beter in orde dan in de VS

Het overheidstekort van Griekenland is lager dan dat van de VS volgens DB.

Ook per hoofd van de bevolking is de staatsschuld in de VS erg hoog, hoger dan in Griekenland (na de afschrijvingen).

Bovenstaande tabel geeft aan hoe veel zorgelijker de omvang van het begrotingstekort in de VS is vergeleken met zelfs Griekenland en Italië.
Afgelopen vrijdag meldde S&P al dat als Europa een natie was er niets aan de hand zou zijn, de rente overal laag en er minder bezuinigd hoeft te worden omdat qua overheidsfinanciën Europa er beter voor staat dan de VS en vooral ook Japan.

Ondertussen weten we ook wel dat de cijfers voor de VS af en toe kunnen meevallen en in Europa normaal erg tegenvallen.
Toch geven bovenstaande cijfers aan dat Nederlandse belastingbetalers wel eens hun geld uit Griekenland zouden kunnen terugkrijgen en een Grexit minder waarschijnlijk aan het worden is.

De Amerikaanse aandelenmandjes van Strategas

Strategas had een update van hun serie aandelenmandjes voor Amerikaanse aandelen, ingedeeld naar thema.

Hel goed was het om in aandelen te beleggen die alles afzetten in deVS. Meestal kun je beter exporteurs kopen, maar sinds de eurocrisis kun je beter in de VS blijven.

Het allerbeste was om in aandeen te beleggen die varkensgriep bestrijden.Dat komt, omdat farmacie/biotech het zo goed doet.
Andere goede thema's waren: aandelen die ervan profiteren dat democraten aan de macht zijn en de thrifty fifty dat gaat het helemaal worden volgens Strategas.
Wat je niet moest hebben was reflatie als thema (dat wordt interessant als je de omloopsnelheid van geld ziet stijgen) en de bellwetheraandelen (dat zijn de aandelen die het sterkst correleren met nminale economische groei, d.w.z. de beurs zegt dat de nominale groei terugvalt in de VS ).

Dat loopt hand in hand met verslechterende guidance (plaatje Bianco)

samenvatting financieel economisch nieuws van de afgelopen week

De beurzen reageerden rustig op de wat tegenvallende winstcijfers en slecht economisch nieuws uit vooral uiteraard Europa, zoals de daling van de Duitse PMI en IFO (inclusief IFO expectations) (maar in Frankrijk was er een stijging vanaf betreurenswaardig laag niveau). In het VK was de groei over het eerste kwartaal onverwachts toch positief (0,3%), andere cijfers vielen ook mee, zoals CBI Business optimism steeg van 0 naar 5.

In de VS viel de groei over het eerste kwartaal van 2,5% tegen bij de verwachting van 3,2%. Vooral de overheid drukte de groei (overheidsuitgaven -0,8%, er is een soort peace dividend op aan het treden dankzij de sequester; dit dreigt onderbroken te worden door vijandige taal jegens Syrië inclusief daden als men daar echt chemische wapens inzet).  De initial claims voor werkloosheid daalden flink, wekelijkse cijfers over transport per trein waren slecht, gereden autokilometers dalen (door demografiesche redenen: 50-plus rijdt minder en jongere geven hun geld tegenwoordig liever uit aan iPhones etc), groei M1 zwakt af, retail sales geven een gemixt beeld. De FED Chicago Activity index was weer licht negatief, een groei iets beneden trend aangevend. Orders voor duurzame goederen inclusief transport waren flink omlaag, de kernorders 0,2% omhoog vorige maand. Belastinginkomsten vallen mee en uitgaven zijn lager, terwijl men het BNP via een nieuwe methodiek 3% groter manipulert, o.a. door R&D als investering en niet kosten te zien. Houdbaarheid overheidsschuld/ BNP ziet er zo weer beter uit.
De sequester begint nu te bijten: het luchtvaartverkeerd wordt nu danig ontregeld.
De huizenprijzen stijgen door de nu wel erg lage voorraad ten opzichte van de verkopen, maar die lage voorraad hindert nu zelfs de verkopen. Men bouwt nog steeds erg weinig.

In China viel de PMI tegen, maar bleef net boven 50.

In Japan beloofde Abe de economie extra te stimuleren, men kan niet al het werk aan de Bank of Japan overlaten. Men kreeg de yen niet boven de 100 tegen de dollar. De inflatie viel tegen, -0,9% door lagere voedselprijzen voornamelijk
De aankopen van de Bank of Japan sturen overal in de wereld de rente omlaag. Kuroda krijgt een standbeeld in Madrid en Rome en Parijs. De zombiekopers als de FED ( koopt $45 miljard Treasuries en $45 miljard hypotheken) en BoJ ($75 miljard per maand, waarvan vermoedelijk wel 1/3 in Amerikaanse Treasuries) kopen zo veel staatsleningen dat de staten niet voor voldoende aanbod kunnen zorgen. Van de Nederlandse pensioenfondsen kunnen de heren Bernanke en Kuroda eerder een pak slaag verwachten, zo brengen ze de dekkingsgraden alhier omlaag. Ze moeten het voorbeeld van die Chinese huismoeder maar volgen, deze klaagde (via haar zoon, een advocaat) de FED aan de koopkracht van haar obligaties nodeloos in gevaar te brenegen via niet bewezen werking van veel te grote monetaire instrumeneten.

goed nieuws van de afgelopen week

De technologie schrijdt voort.
Via Business Insider melden Deense wetenschappers dat er binnen enkele maanden een doorbraak voor het genezen van HIV (bij een deel van de patiënten) zou kunnen komen

http://www.businessinsider.com/scientists-may-be-on-the-brink-of-a-cure-for-hiv-2013-4

 

En elders zie je heel enthousiaste verhalen over de google bril, die men overdag niet meer af lijkt te willen zetten. Afhankelijk van de prijs is er en enorme markt voor

http://www.businessinsider.com/robert-scoble-i-just-wore-googles-glasses-for-2-weeks-2013-4

De markten namen het slechte winstnieuws van Catarpillar en Delta Airways goed op, men had nog erger verwacht.

Garthwaite van CS wist te melden dat de markt al een veel lagere (96) IFO expectations had verdisconteerd dan we zagen.

 

Barron's schreef dat je met geduld nog een en ander kon verdienen met Apple:

For Patient Bulls, Apple's Day Will Come Again:  Op 15% inkopen eigen aandelen in komende drie jaar en de plannen de grootste dividendbetaler in de wereld te worden. Maar de markt ziet Apple nog als groeiaandeel, een nogal onmogelijke zaak gezien de omvang van het bedrijf.

 

Aanhangers van dividend discount modellen moeten van bovenstaand plaatje in extase raken, zelfs als je een behoorlijke riscopremie op de verdisconteringsrente zet.

 

Het omslagartikel van Barron's had als boodschap: A lost generation? No way! The Millennials are finally poised to start spending, which is good news for the economy and stocks.

 

De initial claims voor werkloosheid waren vorige week weer heel laag en daardoor hoeven we weer minder bang te worden voor grote dalingen van de ISM, nu de groei in de VS wat afzwakt.

 

De belastinginkomsten over april puilden uit in de VS en straks gaan de hypotheekreuzen Fannie Mae en Freddie Mac weer bergen met geld in de staatskas storten op basis van gemaakte winsten. Dat wijst op groei in de VS en daling van het begrotingstekort en enige tijd om de bezuinigingen in te gaan vullen, die overigens wel een beetje beginnen te bijten.

 

Het is dan nu toch echt gebeurd: naar koopkracht gemeten zijn de westerse economieën nu kleiner dan de Opkomende Landen (in dollars nog niet). De groei van de Opkomende Landen is nu echt voldoende om de wereldeconomie te dragen. (plaatjes Strategas)

 

 

 

VBA en staatsobligaties

DeVereniging van Beleggingsanlisten hield afgelopen vrijdag een seminar over euro staatsobligaties. Een van de sprekers was Michiel de bruin, een collega van me. Zijn leukste plaatje was de ESG-score (hoe netjes zijn landen volgens de ESG-criteria zoals F&C dat meet) en de rente op staatsleningen. Hoe slechter landen zich houden aan de regels, des te hoger is de rente. Daaraan had je kunnen zien dat Ierland het zou gaan halen en dat Slovenië in problemen zou komen. Portugal is zorgelijk.  In een volgende post kom ik hier nog op terug.

Dan was er nog S&P dat de ratings moest verdedigen voor Europese overheden. S&P zit helemaal niet met of begrotingstekorten groter dan wel kleiner zijn dan 3%. Het moet geloofwaardig zijn dat een land op lange termijn aan zijn verplichtingen kan voldoen. De belangrijkste indicator is daarom de werkloosheid. Die zorgt ervoor dat regeringen worden weggestemd. Monti kreeg het voor elkaar dat de renteverschillen met Duitsland enorm terugliepen, maar dat leverde niets op bij de verkiezingen. Men stemt niet op de partij die de lopende rekening en rentevershillen doet herstellen, maar op de partij die de werkloosheid doet dalen (tenminste de kiezer denkt dat op basis van onmogelijke beloften).

Als laatste trad Wilders op, de agent van Financiën. Sinds kort in Den Haag,terwijl men sinds 1841 in Amsterdam zat. Toen was schuld/BNP 300% overigens. Hij liet een plaatje zien dat het voor de Nederlandse staat het beste was voor een looptijd van 7 jaar te lenen en dat steeds vast te houden. Men leent in looptijden van 3,5,10 en 30 jaar en gebruikt swaps om die 7 jaar looptijd voor elkaar te krijgen. De laatste tijd houdt men echter wat extra lange leningen aan, omdat dat beter is voor de nachtrust.
Impliciet gaf hij daarmee aan dat de belegger in 7-jaars leningen de domste belegger in obligaties is. De looptijd is behoorlijk lang en de rente nog steeds belachelijk laag.
De gebruikelijke vraag kwam weer: waarom komen er geen voor inflatie geïndexeerde leningen? Nee, dat vond men nog niet aantrekkelijk genoeg en men had niet duidelijk genoeg inflatie gerelateerde stijgende inkomsten, vooral niet in tijden van stagflatie.

Grantham denkt dat we het beter krijgen dan Malthus voorspelde

Eens per kwartaal doet Jeremy Grantham van GMO kond van zijn zieleroerselen op lange termijn. Vaak gaat dat erover dat aandelen te duur zijn, maar de laatste kwartalen ziet hij het somber in voor de mensheid op lange termijn: we verbruiken gewoon te veel grondstoffen, vernietigen de landbouwgronden via overmatig gebruik van kunst mest etc. waardoor je over de nodige decennia een enorme rekening gepresenteerd krijgt, in lijn met wat Malthus voorspelde.
Malthus voorspelde dat de bevolking steeds te hard zou groeien, waarna door hongersnood er een correctie kwam naar niveaus waarop weer genoeg voedsel geproduceerd kon worden.

Tot de tijd waarin Malthus leefde ging het inderdaad zo. Bevolking groeide exponentieel en de productie lineair en dat gaf van tijd tot tijd dramatische problemen. Toen kwam de Industriële Revolutie en alles werd anders. Productiviteitsstijging zorgde ervoor dat bevolkingsgroei niet in toom werd gehouden via hongersnood. Malthus had niet voorzien dat de mens kolen, olie etc zou gebruiken op grote schaal.
Grantham haalt een geschrift van Ophuls aan, dat beschavingen op zes manieren uiteindelijk falen. Hij staat sympathiek ten opzichte van deze theorie, maar begint toch te geloven dat de mens nog een kans heeft de onheilsdans te ontspringen.

Grantham begint positiever te worden over de kans dat de mens in welvaart kan voortleven terwijl hij nog steeds zo veel grondstoffen wil verbruiken. De groei van de wereldbevolking gaat dramatisch afzwakken in de komende decennia en zal zelfs gaan krimpen. Het aantal kinderen per vrouw begint bijna overal onder het vervangingsniveau te komen, zelfs in arme landen. Het afgelopen decennium heeft men de verwachting voor het aantal kinderen per vrouw flink naar beneden bijgesteld voor tal van landen. Men verwacht niet langer dat over enkele decennia in Jemen twee keer zo veel mensen wonen als in Duitsland, in Iran 200 miljoen mensen etc. Overal in Azië gaat de bevolkingsgroei fors terugvallen en later zal dat ook in Afrika gebeuren. In Europa en Amerika is dit al gebeurd.

D.w.z. de vraag naar grondstoffen blijft niet exponentieel stijgen.

Grantham ziet de prijzen voor hernieuwbare energiebronnen flink dalen in de toekomst en dat zou net op tijd kunnen zijn voordat de schade aan het milieu te groot wordt.
Goedkope alternatieve energie komt er dankzij China. Als alternatieve energie eenmaal goedkoper is, dan wordt het dominant en de kans dat de wereld gered wordt begint groot te worden.

Grantham heeft het nog niet eens over dematerialering van de behoeften van de mens. Die kans is vooral ook groter aan het worden, omdat we allemaal een soort prosument beginnen te worden. In de komende decennia zullen mensen het minder belangrijk vinden dat ze zo veel dingen bezitten. Als ze maar gebruik kunnen maken van de dingen en diensten die we nodig hebben, dan zal dat genoeg zijn. Vroeger hadden mensen enorme verzamelingen muziek en dat besloeg boekenkasten vol elpees of CD's. Nu staat alles op een USB-stick of men gebruikt gewoon Spotifie. Idem voor boeken. In de komende decennia zal dat voor steeds meer spullen gaan gelden. Men heeeft geen auto meer nodig, de door computer gestuurde auto zonder chauffeur is eenvoudig te bestellen.
Dit gaat ervoor zorgen dat de mens veel minder grondstoffen nodig heeft dan men nu denkt.

PC markt leidde NASDAQ omlaag

Men koopt meer tablets, maar veel minder pC's. http://qzprod.files.wordpress.com/2013/04/pc-market-collapsing.jpg
Het gaat daarom bar slecht met de PC makers en Intel heeft ook betere tijden gekend.

deflatie in Japan wordt minder ondanks slecht cijfer

De cjfers van de vorige maand laten een oplopende deflatie zien in Japan. Helpt QE helemaal niet? Dat valt nog te bezien. Hieronder een plaatje van The Economist. Arme landen geven meer uit van het inkomen aan voedsel (en de voormalig communistische landen Hongarije en Rusland hebben ook veel over voor alcohol). Van de rijke landen geeft Japan relatief veel uit aan voedsel

Japan geeft relatief veel uit aan voedsel. Fruit, biefstuk is verschrikkelijk duur. Op buitenlandse rijst wordt iets als 800% importheffing geheven. De dalende voedselprijzen zijn daarom een slag in het gezicht van Kuroda/Abe, maar uiteraard een meevaller voor de groei in Japan.

Goldman Sachs besprak de nieuwe tegenvallende deflatiecijfers. De deflatie in Tokio voor de kerndeflatie ex voedsel is aan het verbeteren. Kuroda kan nog hoop hebben, al zal hogere inflatie volgend jaar hoofdzakelijk uit verhoging van de BTW moeten komen. Nutsbedrijven komen met hogere tarieven, diensten worden duurder op basis van het betere consumentenvertrouwen en de lagere yen wert zijn inflatieschaduw vooruit.

Henk Jagersma ziet het weer goed komen met Nederlands onroerend goed, maar nog niet in 2013

Niemand zal van zijn stoel rollen dat Jagersma, baas van Syntrus Achmea Real Estate and Financing, een positief verhaal hield over vastgoed als belegging in de komende jaren. Vol vuur wist hij me enigszins te overtuigen.

Eerst liet hij een plaatje zien dat volgens het CPB de wereldhandel het laagste punt al heeft gehad en nu redelijk goed gaat aantrekken. Na 2013 trekt de groei in Nederland aan, al komt dat meer door de export en in 2014 gaat de consumptie herstellen.

Huurwoningen zijn schaars. Meer mensen willen huren, terwijl er weinig gebouwd wordt niet meer dan de groei van het aantal huishoudens terwijl er minstens 30.000 huizen vervangen moeten worden uitgaand van een levensduur van een paar honderd jaar. Er komt wat extra bij op de huurmarkt van mensen die hun onverkoopbare huis verhuren, maar dat is een druppel op de gloeiende plaat. 58% is koophuis, 39% sociale woning en 3% andere huurwoning. Die 3% is veel te weinig.De huren stijgen ondertussen harder dan de inflatie als inhaalreactie voor huurverhogingen van scheefwoners.Minpuntje zijn de huurderheffingen van nog onduidelijke hoogte en de weggevallen mogelijkheid om eens flink te verdienen aan uitponden. Maar gouden tijden lonken voor de huurwoningen met huren tussen € 650-900 per maand.

Bij kantoren moet je wat langer dan drie jaar leeg staat (35% van de leegstand) wegdenken, dat zijn geen kantoren meer, dat zijn een berg stenen. Dat trucje had van Lubbers die zei dat 55+ niet werkloos zijn, want die komen toch nooit aan het werk. Door zo te denken zag de wereld er ineens beter uit, er was minder werkloosheid. We wennen er wel aan dat kantoren echt worden afgeschreven. Er is nog steeds een deel dat op goede locaties staat en dat wordt al in 2014 meer waard.

Winkels, daar moet je alles wat niet naar gewone boodschappen en A1 riekt wegdenken. Dan is retail een prima belegging.

Industrieel daar heeft logistiek goede kansen (dat heeft Syntrus nauwelijk) dat gaat profiteren van het economisch herstel (hoop ik ook, maar cyclisch doet het nog niet erg best op het ogenblik).

Zorgvastgoed, dat heeft echt de toekomst, het aantal 75+ groeit met 90% tot 2030

Kortom laadt u in 2014 vol met vastgoed
Wie weet, maar het is niet ondenkbaar dat aandelen het beter doen

de zwaan van het Louwman museum

Vandaag hield Syntrus Achmea de jaarverslagdag voor de onroerendgoedfondsen. Dat was in het Louwman museum in Den Haag. Jagersma had een en ander gedaan voor het realiseren van het museum en dat was reden genoeg voor de zoon van Louwman om vol vuur wat te vertellen over zijn prachtmuseum met zo veel ongelooflijk mooie en bijzondere auto's. Heel wat zogenaamd nieuwe auto's zoals een hybride auto en elektrische auto's hadden al voorgangers van 100 jaar oud. Daar was de T-Ford die de prijs van een auto terugbracht van $3000 naar $ 400, de auto met bumpers waardoor de verzekeringspremie lager werd (dat was speciaal voorbereid voor ons als vermeende afgezanten van verzekeraars), de genevieve van de film over dat je vroeger met een rode vlag voor een auto moest lopen en na jaren de auto niet 6 maar 23 kilometer mocht gaan rijden waardoor de race Londen brighton mogelijk werd,het verhaal van de vrouw van Benz die 200 kilometer met de auto van haar man had gereisd naar haar moeder, heel stout zonder toestemming van haar man, een prachtig marketingverhaal, auto's met een motor van 11 liter (toch maar 100PK), de Ferrari van prins Bernhard die maar 600 km gereden schijnt te hebben, de auto van Churchill met extra asbakken etc. Een zeer indrukwekkend, zeer omvangrijk museum.

Maar de auto die Louwman het bijzonderst vindt is de zwaan. Dat is een auto gemaakt voor een Schot in India, bedoeld om maharadjas de ogen uit te steken, te shockeren. In 1910 reed hij hiermee rond in Calcutta. Dat veroorzaakte zo veel paniek dat de politie ingrijpt.
De snavel van de auto kan stoom uitblazen zodat de opdringende menigte op afstand kan worden gebracht (beter dan de vlammenwerpers in Zuid Afrika). Achter de banden zitten borsteltjes om de uitwerpselen van olifanten weg te poetsen. Er is een glazen wand om het reisgezelschap te scheiden van de chauffeur uit de lagere kaste, communicatie ging via een soort telegraaf waar doorgegeven kon worden naar links, naar huis etc. rijden. De auto heeft een speciaaal tankje met yoghurt, blue cheese en melk, niet om devonshire tea te maken maar een goedje dat op uitwerpselen van een zwaan lijkt, zodat een en ander nog meer op een zwaan lijkt. Er zitten speciale orgelpijpen in zodat muziek gemaakt kan worden in de auto. De auto heeft een ingewikkelde toeter die door de mensen achterin gebruikt kan worden.
De Schot verkoopt zijn auto na het ingrijpen van de politie dan aan de mahardaja van Nahba.
Deze laat een babyzwaatje maken voor zijn kinderen. Dat schijnt in 1920 de eerste auto te zijn geweest die in India is gemaakt.

Japan: this time is different

Na Koizumi viel de populariteit van de regering enorm terug na de verkiezingen, een beetje als Hollande nu ziet in Frankrijk. This time is different. Deze keer gelooft men wel dat er iets veranderen gaat.

Men denkt ineens heel anders over onroerend goed: dat wordt weer meer waard na twee decennia van voortdurende daling.  Men is nog totaal in de war of het echt waar is, maar het is denk ik echt waar.Het plaatje hierboven denkt in bubbels, dat zou wel eens niet het geval kunnen zijn, want his time is different.

Men waarschuwt dat de lagere yendeze keer geen enkele invloed heeft op de de export, maar dat zou wel eens mee kunnen vallen.
Japan heeft overigens enorme moeite de xeport naar China flink op te voeren sinds ze het alnd op onbewoonde eilandjes voor de kust van taiwan opgekocht hebben, want natuurlijk die zijn van China. gezien de militaire uitgaven van China in het komend decennium is het werkelijk ongelooflijk dat Japan dit durft te betwijfelen. Die paar prut eilandjes blokkeren de Chinese vloot en dat kan natuurlijk echt niet.

Japan is minder populair in china dan duitsland in Nederland vanwege de Tweede wereldoorlog. Toyota heeft enorm geleden onder de japanse politiek de onbewoonde eilandjes te annexren. Dat is overigens niet de enige reden. Toyota maakt niet goedkoop genoege auto's voor China. Nu zijn ze goedkopere blikjes aan het bouwen voor China en als dat niet aanslaat dan dreigt er wat voor Toyota. Voorlopig lijkt Toyota dit moeilijek was goed te klaren.

update vierjaarscyclus: nog steeds in euforiefase

Het lijkt er nog steeds op dat sinds het kniezen over de herverkiezing in Amerika van Obama door beurshandelaren de beurzen in een soort euforiefase zitten die hoort bij de fase GH van de vierjaarscyclus.
De euforiefase heeft nog wat aan de korte kant geduurd, maar dan hoort de correctie te komen ten opzichte van de structureel stijgende trend. Omdat die tend omhoog is hoeft die correctie niet erg groot te zijn.
Die correctie kan komen door ongeloof over de fundamentals zoals winstgroei dat die van zelf verbeteren door QE. QE kan ineens ophouden. Het grootste risico lijkt dat men plotseling niet meer gelooft dat Qe de beurs altijd even veel opstuwt. De correctie kan aangeven: nu even niet.

de acht nieuwe technologische trends die de productiviteit omhoog moeten krijgen volgens Strategas

De economische groei wordt gedrukt door deleveraging en enorme fiscale bezuinigingen in Europa. Het vertrouwen is daardoor al jaren op recessieniveau.
Dat staat hoge economische groei in de weg die er zou horen te zijn gezien de enorme technologische vooruitgang van de laatste jaren. Kennis is via internet en netwerken van veel grotere omvang dan vroeger harder dan ooit gegroied in de laatste tien jaar.

Strategas ziet acht terreinen waarop de vooruitgang heel hard gaat en die de economsiche groei in vooral de VS omhoogduwen:

1.  de energierevolutie van vooral fracking
Vooral als de Keystone pijpleiding vanuit Canada doorgetrokken mag worden, gaat dit leiden tot extra groei in Noord Amerika. Lezenswaardig volgens Strategas:

http://www.utexas.edu/news/2013/02/28/new-rigorous-assessment-of-shale-gas-reserves-forecasts-reliable-supply-from-barnett-shalethrough-

2030/

2. 3D printing en smart manufacturing (dan hoeft er minder uitbesteed te worden naar lagelonenlanden, ik heb over 3D printing diverse keren geblogd)

3. Big data. Artikelen: IBM’s “What is Big Data ”
http://www-01.ibm.com/software/data/bigdata

4. Robotica  Ubergizmo.com: Japanese Robot Suit Gains Worldwide
Rollout Approval 
http://www.ubergizmo.com/2013/02/japanese-robot-suit-gains-worldwide-rollout-approval/
5. Nieuwe materialen: kleiner, duurzamer, biologisch: Nature:
Materials Science: The Same, But Better

6. de auto zonder menselijke bestuurder The Economist: Clean, Safe and It Drives Itself

http://www.economist.com/news/leaders/21576384-cars-have-already-changed-way-we-live-they-are-likely-do-so-again-clean-safeand-

it

7. Quantum computing: Wired.com : Yale Researchers Ride Photons
. http://www.wired.com/wiredenterprise/2013/03/quantum-computing-photon


8.
National Healthcare streamlining
http://content.healthaffairs.org/content/32/1/87.abstract
alles moet eraan gedaan worden om de kosten voor gezondheidszorg omlaag te krijgen.

val van goud= val van inflatieverwachting= val van angst voor QE

Of de val van de goudprijs lang aan zal houden is zeer de vraag. In Azië is de vraag naar fysiek goud enorm, men koopt de schappen gewoon leeg, zie plaatje van Hongkong (via Business Insider). Papieren goud ligt er slecht bij, de goud ETF's werden massaal geliquideerd.
De val van de goudprijs  schrijft men toe aan de val van de angst dat QE inflatoir is.
Dat heeft een val van de inflatieverwachtingen veroorzaakt, vooral in de VS, waar grondstoffenprijzen meer correleren dan in Europa

 

Interessant is om te zien of het verband tussen de goudprijsdaling en de val van de inflatieverwachting doorzet of dat de inflatieverwachtingen gewoon doordalen omdat men niet gelooft in QE als opjager van inflatie (mede door geloof in lage groei in de wereld inclusief China)

twee explosies in het witte huis en Obama gewond

een klein twitterberichtje vanuit AP dat gehackt was zorgde voor een minuut paniek op de beurzen. De S&P ging maar 1% achteruit en de dollar zwakte 0,7% weg tegen de yen, toch geen ijzersterke munt op het ogenblik.
Socgen's Galy sloeg lustig aan het rondsturen dat de posities op de markt geopenbaard zijn: iedereen zit te long de S&P en te short de yen.
(PV: de rente dook ook omlaag, dus het verhaal rammelt, maar misschien zit er een kern van waarheid in)
aldus http://www.businessinsider.com/market-sensitive-to-false-ap-tweet-2013-4

Na 1 minuut werd de tweet herroepen, maar de markt was 6 minuten van slag (omcirkeld door zerohedge http://www.zerohedge.com/news/2013-04-23/and-what-full-blown-market-exodus-looks), er werd voor $ 20 miljard aan futures verhandeld op de S&P.

winstmomentum sterkste in Japan, Ierland, Rusland en China

De eerste plaats voor Japan is niet zo vewonderlijk, daar is de beurs enorm veel optimistischer geworden en dat uit zich ook in zonniger winstverwachtingen. Gezien de dalingen van de beurzen in China en vooral Rusland is hun hoge klassificering wel verrassend.

elektriciteit duur in Nederland, hoge import uit Duitsland

 

Elektriciteit is erg duur in Nederland vergeleken met Duitsland en Frankrijk. Duitsland subsidieert enorm via hernieuwbare energie promotie.

Chinese cijferbrij: geen correctie voor schrikkeldag

Chinese cijfers over economische groei moeten altijd al met een korreltje zout genomen worden. Er is een groot verzamelprobleem. Je ziet daarom allerlei researchhuizen die met aangepaste groeicijfers komen. De groei van 2012 is dan steevast lager dan wat China meldde.

FT Alphaville http://ftalphaville.ft.com/2013/04/22/1468402/chinas-post-modern-macro-data-or-when-q1-is-not-q1/ wist te melden dat China niet gecorrigeerd had voor het schrikkeljaareffec. De gepubliceerde 6,4% kwartaalgroei (7,7% op jaarbasis) is daardoor eigenlijk 1/91ste te laag.
China vetelt altijd dat ze niet goed voor het seizoen corrigeren, bijvoorbeeld de PMI's hebben eigenlijk nog een seizoensaanpassing nodig.
De individuele provinces geven allemaal een te hoog groeicijfer op in een poging in de gunst te komen van Bejing. In sommige jaren had elke individuele provincie een hoegre groei dan die van China als geheel. Een steeds groter deel van de economie wordt nu door Bejing geteld. Van tijd tot tijd worden er weer nieuwe delen van de economie bijgeteld.
Dat is niet iets dat alleen China doet, de VS zeiden ook dat ze nu ineens R&D, film royalties bij het BNP op te gaan tellen dat daardoor ineens 3% groter wordt.

De groeicijfers over het eerste kwartaal waren ook een zoekplaatje. Bijvoorbeeld JP Morgan kon er niet uitkomen waarom de groei afzwakte gegeven de aangeleverde cijfers.

Consumptie zou 4,3% hebben bijgedragen hebben aan groei, investeringen 2,3% en netto export 1,1% en zo kom je uit op 7,7% op jaarbasis.
Ondertussen geeft men aan dat investeringen ruim 20% groeiden en investeringen 48% van het BNP waren.

De huizenprijzen stijgen weer, maar de bouw zwakt wel af.

samenvatting financieel economisch nieuws van de afgelopen week

De meeste beroering veroorzaakte de verdere val van de goudprijs op maandag met aarzelend zwak herstel later in de week. De VIX ontplofte door de nieuwe onzekrheden, maar staat nog steeds niet hoog. Het technisch beeld van de S&P en vooral de NASDAQ (Apple onder $400!) verpieterde verder, maar niet dramatisch. Dat was niet de schuld van het nieuws over de winsten, dat was alleszins redelijk (uiteraard waren er ook tegenvallers; industrie en financials vooral).

De inflatie was negatief in de VS en de ingeprijsde inflatieverwachtingen daalden (maar stegen weer toen de goudprijs niet verder onderuit ging). De belastinginkomsten vallen mee en de uitgaven (peace dividend) zijn lager, het gaat onverwacht goed met het Amerikaanse begrotingstekort http://beleggenopdegolven.blogspot.nl/2013/04/begrotingstekort-van-vs-daalt-harder.html, waardoor het makkelijker wordt voor de politiek om tot een akkoord te komen. Het schuldenplafond wordt veel later dan gedacht in het najaar geraakt.

De G20 meldde dat er niet zo absurd veel bezuinigd moet worden door de overheden. De ontluistering van Reinhart Rogoff's stelling dat staatsschuld boven 90% elke groei in de weg staat gemiddeld hielp hierbij (vorig jaar werd dit echt door de G7/G20 genoemd als belangrijke reden voor bezuinigen). Diverse landen buiten de G7 (Korea!) meldden dat al die QE maar gevaarlijk en voor hun niet gewenst was. Daar was Japan het uiteraard niet mee eens.

In de VS lieten de meeste cijfers meer bewijs zien voor een beperkte groeiafzwakking (behalve de housing starts). De trend van de intial claims voor werkloosheid is nu langzaam omhoog, de Phillyfed en het Empire survey, de belangrijkste voorlopers van de ISM, waren wat omlaag, het sentiment van de huizenbouwers NABMI was weer iets omlaag (op zorgen over oplopende bouwmateriaalkosten).

In Europa bleef Italië voor politieke onrust zorgen via de val van Bersani en de aanvallen van Grillo. In Duitsland knalde de ZEW omlaag, een sterk door beurssentiment beïnvloede vertrouwensindicator. In Nederland steeg de werkloosheid flink, in het VK een beetje. Ondanks het matige economische nieuws en Italië kon de rente in Spanje. Italië (dankzij Japan) verder dalen.

In Japan steeg de industriële productie met 0,6% vergeleken met de vorige maand, de department sales met 3,6% en het consumentenvertrouwen nam toe. De yen heft moeite door de 100 tegen de dollar te breken. Als dat maar niet blijft lukken kan de Japanse beurs even corrigeren.

In China viel de groei van het BNP tegen met 7,7% (circa 6,5% op kwartaalbasis), de industriële productie bleef beneden 10%, retail sales een armoedige 12%, onder de loonstijgingen

goed nieuws van de afgelopen week

Het belangrijkste nieuws was het afzweren van overmatige bezuinigingswoede door overheden in de G20. Het onderzoek van Herndon c.s. http://beleggenopdegolven.blogspot.nl/2013/04/te-veel-staatsschuld-niet-zo-slecht-als.html?showComment=1366542253048 waarover zo veel te doen was heeft kennelijk het laatste zetje gegeven om te geloven in de vloek van staatsschuld boven 90% moet tegen elke prijs voorkomen worden a fte zweren. In Nederland deed Coen Teulings bij zijn afscheid nog een flinke duit in het zakje (in dit geval eerder uit het zakje) bij de lawine aan interviews die hij afgaf om niet overmatig te bezuinigen, want dat helpt niet.

Het gaat trouwens onverwachts goed met het Amerikaanse begrotingstekort (zowel met de inkomsten (capital gains tax) als met de uitgaven (peace dividend), waardoor de politiek makkelijker tot een overeenkomst over de sequester kan komen http://beleggenopdegolven.blogspot.nl/2013/04/begrotingstekort-van-vs-daalt-harder.html

 

De kredietcrisis is steeds duidelijker op zijn retour in de VS. Het aantal banken met problemen slinkt eindelijk, zo kun je uit de tellingen bij het blog Calculated Risk opmaken. Banken keren weer terug tot hun oude zonden: ze verstrekken weer leningen met risico en ze securitiseren weer, zij het niet op het niveau van voor de kredietcrisis

Het andere belangrijke goede nieuws was de afgenomen angst voor inflatie. Niet alleen daalde inflatie op jaarbasis, maar ook ingeprijsde inflatie zonk weg, vermoedelijk vooral door de goudkrach. Die goudkrach geeft overigens eerder goede dingen aan ( http://beleggenopdegolven.blogspot.nl/2013/04/goud-en-aandelen-op-lange-termijn-nu.html) zoals minder staartrisico, minder oppotten van overtollige valutareserves en outperformance van aandelen ten opzichte van obligaties dan slechte zoals een zwakke wereldeconomie (zoals lagere metaalprijzen angeven die door goud bemet werden). Door de daling van de inflatie en de inflatieverwachtingen kunnen de centrale banken langer doorgaan met ruim monetair beleid. De angst dat al dat geld drukken tot hyperinflatie gaat leiden is de laatste tijd belangrijk afgenomen (paradoxaal genoeg stijgt de werkelijke kans hierop, omdat er nu meer kans is dat centrale banken te lang doorgaan met QE).

FED gouverneurs spraken enigszins bezorgd over al die QE en de mogelijke consequenties daarvan, maar er bleef vooral hangen dat men eerst wil stoppen met aankoop van staatsleningen en nog wil doorgaan met opkopen mortgage backed securities. D.w.z. er is een behoorlijke kans dat nieuwe QE niet eind dit jaar helemaal stopt, maar dat men nog geruime tijd blijft investeren in hypotheken. Op dat front was overigens meer goed nieuws: de twee genationaliseerde mastodonten Fannie Mae en Freddie Mac maken ineens weer scheppen met winst: door de stijging van de huizenprijzen hoeven ze minder verlies te lijden bij gedwongen verkoop en de voorraad aan slechte hypotheken is ook in sneltreinvaart aan het verminderen in de VS. Vandaar ook dat er weer meer belangstelling is voor uitgave van nieuwe mortgage backed securities.

Het gaat prima met het herstel op de huizenmarkt in de VS

bas jacobs en de regering verprutst de economie

In de NRC trekt Bas Jacobs (met titel van blogpost) van leer tegen Rutte/ Asscher die zich het sociaal akkoord laten aanleunen dat niets wil hervormen.
Zijn elegante analyse is dat we een vraagprobleem hebben, niet een aanbodprobleem zoals in 1981 toen het akkoord van Wassenaar het vraagprobleem moest oplossen. Nu is er een vraagprobleem, er is geen excessieve vraag door jarenlange loonstijgingen boven de magere productiviteitsstijgingen van toen (er was toen een aanbodprobleem, zoals Reaganomics terecht aanpakte).
In de huidige situatie kom je niet uit de problemen door extra te bezuinigen (de multipliers van bezuinigen zijn erg hoog op het ogenblik van grote onderbezetting), maar moet je Keynes weer op een eresokkel zetten. De huidige lage rentes (vergeleken met 10% toen in de wassenaartijden) horen de overheid aan te zetten tot grootscheeps investeren.

Het is jammer dat we de crisis verprutsen door niet te hervormen. Jacobs vindt dat het nieuwe pensioencontract had moeten worden ingevoerd met zachte rechten die wel reëel zijn (dat is tenslotte al de realitieit: zelfs de nominale aanspraken worden gekort, die zijn dus niet keihard, dat nodigt uit over te gaan op een niet 100% keihard systeem (onmogelijk te handhaven bij de huidige rente) dat betere kansen biedt op een reële pensioenuitkering). Er wordt te veel pensioen beloofd en de jongeren gaan dat niet krijgen (ik denk dat dit wel meevalt als pensioenfondsen doorgaan met een behoorlijk deel renterisico afdekken en een behoorlijk deel beleggen in andere zaken in hun returnportefeuille).

De regering laat na de woningmarkt te saneren en vooral de bankbalansen. Er zit te veel slechte schuld op de bankbalans die men maar aan laat tobben omdat de rente zo laag is. Maar dit veroorzaakt wel enorme terughoudendheid bij het verstrekken van nieuwe kredieten. Dus er moet kapitaal bij (zoals de VS deed met TARP) voor de banken. Dan is er kans dat de balansrecessie (particulieren en delen van het bedrijfsleven hebben te veel schulden die ze langzaam aflossen wat de groei drukt; bij banken idem) die ook in Nederland de groei zo drukt minder lang duurt.

De Nederlandse overheid treft zo'n voortdurend wisselende maatregelen dat het vertrouwen hierdoor niet extra snel terugkomt, zeker niet door peptalk van Rutte om maar eens met geld te gaan smijten terwijl de onzekerheden niet afnemen.

april doet wat het wil: beurzen bibberen weer eens

De Amerikaanse beurs (en credits) lopen de laatste jaren keurig aan het lijntje van de inflatieverwachtingen. Als men minder inflatie zag, dan was er een correctie op de beurzen. Plaatje van Bianco, die kennelijk bibbert voor de beurzen. De val van de inflatieverwachting loopt parallel met de goudkrach. Credit spreads krijgen geen oplawaai. De reële rente stijgt, wat in de huidige omstandigheden gunstig lijkt voor aandelen.

Bespoke blog bibbert: we zien een koersontwikkeling die lijkt op wat de vorige jaren gebeurde in april

Stocktrading to go ziet met lede ogen hoe de S&P uit de range loopt sinds de opmars na de terugslag vanwege de herverkiezing van Obama die bij nader inzien niet erg was voor de beurs

Zimbabwe: staatsgrond versus commercieel boerenbedrijf

We hebben ons zitten te verbazen over het verschil 's nachts tussen Noord en Zuid Korea: Zuid Korea helder verlicht en Noord Korea pikdonker, daarmee het effect van de communistische heilstaat versus marktwerking illustrerend.
Bovenstaand plaatje is net zo'n voorbeeld: links staatsgrond en rechts een commercieel bedrijf voordat het onteigend werd. Daarna is het in handen van iemand die alleen de grond wil hebben, niet het als boerebedrijf wil exploiteren.
Dit veroorzaakte een instorting van de landbouwproductie en daarmee was er een aanbodschok in Zimbabwe die slechts goed gemaakt kon worden door een zich te pletter werkende geldpers met als gevolg hyperinflatie

plaatje van Imara bij hun voordracht over Afrika bij de VBA

begrotingstekort van VS daalt harder dan verwacht

In de VS heeft men de begrotingstekorten van de overheid heel anders aangepakt dan in Europa. Men heeft ze eerst veel meer op laten lopen dan het gemiddelde van de eurozone en ging daarna niet extra bezuinigen, Men liet het overheidstekort krimpen op natuurlijke wijze via het herstel van de economie. Het gevolg was jarenlang een Amerikaans begrotingstekort van Maastricht tot Tokio, de nodige keren groter dan wat Berlusconi voor Italië voorstelde.

 De federale overheid mocht een enorm gat in de hand houden, maar de delstaten moesten de broekriem aanhalen om de begroting op orde te krijgen. Het gevolg was een krimp van de overheid via jarenlange krimp van het ambtenarenapparaat waarvan Wilders en Fortuijn maar slechts van zouden hebben kunnen dromen. De financiën van de deelstaten zijn inmiddels op orde. Ze kunnen weer denken aan infrastructuur voor de energierevolutie en andere plannen die in Europa niet van de grond kunnen komen.

Maar ondanks het uitblijven van doorwrochte plannen om de federale uitgaven zo veel te verminderen dat dit republikeinen of conservatieven zou kunnen behagen, gaat het onverwacht goed met het overheidstekort in de VS. Het daalt veel harder dan dat van Europa.
Hoe komt dat?
 Er zijn zowel meevallers aan de uitgavenkant als de inkomstenkant.

Vooral de uitgaven voor defensie vielen mee.

goud en aandelen op lange termijn: nu aandelen beter dan goud

Bovenstaand plaatje is zo ongeveer het oudste plaatje van de goudprijs. Hoe geloofwaardig de verzonnen dollarwaarde in ponden is voor 1776 valt moeilijk te beoordelen.

Op de bijna eeuwigheid is de val in 2013 van de goudprijs niet zo erg groot te noemen. Sinds 1850 zit de goudprijs versneld in de lift, dit komt waarschijnlijk door de hoge bevolkingsgroei plus na 1940 een versterkte trend door Keynesiaans aanjagen van inflatie dat vooral na 1965 uit de hand liep.

Bovenstaand plaatje is van www.chartertrust.com

 Dat plaatje is een onverwacht positieve wending aan het goudverhaal. Je hebt perioden van zo'n 10 tot 15 jar waar aandelen eigenlijk niet zo van hun plaats komen. Ondertussen gaat de goudprijs uit het dak. Nu is het de beurt aan aandelen, die moeten uit hun dak gaan, terwijl goud zich koest zou horen te houden.

Curieus is dat zowel aandelen als goud op lange termijn ongeveer even hard in prijs lijken te stijgen (6,7%, de constante van Siegel).  Overigens bij aandelen krijg je dividend, dus op lange termijn zit je beter met aandelen dan met goud. Er is overigens wel een belangrijk diversificatie-effect waardoor je beter met een combinatie van aandelen en goud kunt zitten op lange termijn.

Je had lange perioden waarin je beslist in aandelen moest zitten en dan weer lange perioden dat je beslists in goud moest zitten. In de inflatoire periode 1970-1980 was goud je redding en na de technologiebubbel moest je van 2000 tot 2011 beslist ook  in goud zitten, zoals Middelkoop terecht beweerde. De reden voor de goudprijsstijging was overigens hoogstwaarschijnlijk de waanzinnige opbouw van valutareserves door Opkomende Landen als China na de Aziëcrisis van 1998 waarbij landen met onvoldoende valutareserves door de grond gingen. Pas in 2011 lijkt men in Azië etc te vinden dat men wel genoeg valutareserves heeft opgepot.

Van 1982 tot 2000 moest je echt in aandelen zitten en niet in goud en na 2011 lijkt het  opnieuw dat je voorlopig beter in aandelen kunt zitten. Deze keer echter omdat je op aandelen nog meer kunt verdienen met goud, zo lijkt de voorlopige conclusie.

Het verhaal blijft dat je in inflatoire periodes met een lage reële rente en waarin valuta-oorlogen woeden je in goud moet zitten en in perioden met hoge reële rente moet je net ingoud maar in aandelen zitten. Dat wijst erop dat het plaatje het mis kan hebben dat goud het vanaf 2011 slechter doet dan aandelen, maar voorlopig denk ik ook dat aandelen het beter zullen doen dan goud in de komende jaren.

waren er waarschuwingen voor de goudkrach

De vraag van particulieren uit China was al niet best

In India liet men het ook afweten. (plaatjes van GMO, dat vlak voor de krach een verhaal op de website zette dat je met goud moest oppassen).
Kortom, de Chinezen en Indiërs hebben het gedaan in collaboratie met de centrale banken zoals ik al eerder blogde

Centrale banken waren wellicht niet ijverig genoeg met kopen, zo gaf ik al aan http://beleggenopdegolven.blogspot.co.uk/2013/04/goud-per-land-en-goudaankopen-centrale.html

Indonesië gaf ook al aan dat het niet goed zou gaan met de goudprijs, tenminste als je wist dat de valutareserves van Indonesië aan het krimpen waren.

Valutareserves in de wereld correleren sterk met de goudprijs. De wereldcijfers lopen nogal wat achter, individuele landen geven eerder al een beeld. De valutareserves van Indonesië lopen aardig parallel met de goudprijs. Waarom weet ik niet, wel dat de grootste goudmijn in de wereld op Irian Barat ligt.

De dollar werd iets te sterk, maar ook weer niet zo veel. Het plaatje van Capital Economics laat zien dat het laatste stuk overdreven was van de goudcorrectie. De mate waarin de markt overdrijft is wel vaker mateloos.

Uiteindelijk kun je concluderen dat de goudprijs te duur was geworden voor de mensen in China en India en dat centrale banken wat minder ijverig waren met goud kopen vanwege een tegenvallende groei van de wereldhandel/ de export in het desbetreffend land. De sterke dollar werkte ook giftig voor de goudprijs. Het laatste stuk van de versnelling van de daling van de goudprijs is moeilijk uit te leggen, voorlopig alleen als een reactie à la 1987.