Campbell Gunn (T Rowe Price) over Japan: a great place for older people

Voorzichtig optimistisch, zo was het verhaal van Campbell Gunn van T Rowe Price over Japan.
Ik ben maar een keer in Japan geweest, in 1986 en toen was Japan een land met vibe. Daar gebeurde het en wij westerlingen waren een beetje achterlijk geworden vergeleken met Japan. Ik was toen nog maar een maal buiten Europa geweest en mijn Japanreis was een totale cultuurschok. Japan was zo anders, zo rijk, zo ontzettend druk (overigens zoals op zo veel plekken in Azië) en liep voorop qua technologie en innovaties in de exportsector. De rest van Japan was hopeloos ouderwets en vooral, Japan was schrikbarend duur. Het fruit werd in cadeauverpakking geleverd, want dat maakte voor de prijs toch bijna niets meer uit. Het was een gunst voor een westerling om van de Japanners te mogen leren en een snufjes Japanse cultuur op te snuiven. Yamaichi (een van de vier grote Japanse brokers toen, nu alweer geruime tijd failliet) had me uitgenodigd en regelde de uitstapje. Naar de Zama-fabriek van Toyota, toen het neusje van de zalm, maar nu al weer heel wat jaren dicht omdat het te ouderwets was geworden, naar de bezoekersruimte van NEC waar alle nieuwe technologische ontwikkelingen te zien waren, want NEC was toen op dat gebied nummer 1 in de wereld, naar Kioto en Nara in het weekend voor de imponerende toeristische indruk en vooral door Tokio struinen na macrolezingen van Yamaichi en andere bedrijfsbezoeken.
Ik maakte twee verslagen: één van de macro en de beleggingsvooruitzichten en één wat me als toerist was opgevallen. Het zal bijna niemand verbazen dat alleen dat tweede verslag zeer goed gelezen werd, al was het eerste eveneens zeer leerzaam.

 Japan schijnt nu, na 20-jaar Japanscenario, niet meer zo bruisend te zijn. Innovatief loopt men achter op de VS en Zuid Korea. Op het laatst merkte Gun op dat Japan a great place is for older people. Dat bleef bij me hangen en maakte eigenlijk alle andere meest voorzichtig optimistische geluiden ongedaan.

Alles gaat trager in Japan, alleen Abe kan iets veranderen en zijn gezondheid kan zo maar weer verslechteren. De huizenmarkt in Japan is helemaal niet tot leven gekomen, alleen het duurdere segment van bijvoorbeeld $ 4 miljoen+ vloog als zoete broodjes weg. Het dieptepunt kwam na de tsunami-aardbeving. Veel mensen wilden toen een upgrade naar minder heen en weer zwiepende huizen bij een aardbeving, minder gekraak in iedere geval. Er is veel te weinig hoogbouw met ruimere appartementen. Er werken 5 miljoen mensen in hartje Tokio die elke dag weer in- en uit Tokio bewegen. Er zouden best wel weer eens  war meer mensen hartje stad mogen wonen dan de huidige 0,5 miljoen. Kantoren doen het weer goed, maar alles wordt gedreven door 5-jaars herziening van huurcontracten. Bouwplannen uitvoeren, dat duurt de nodige jaren.

 China. Abe lijkt de verhoudingen met China niet verder te laten verslechteren. Men probeert de oude politiek met China weer op te pakken door de netelige kwesties gewoon te vergeten zoals die Senkaku-eilandjes die als een soort verkiezingsstunt door de burgemeester van Tokio gekocht waren voor electoraal gewin. Abe wordt politiek in het buitenland niet voor vol aangezien. Obama wil eigenlijk niets met hem te maken hebben, o.a. ook vanwege in zijn ogen racistische opvattingen van Abe (Japanners zijn behoorlijk xenofoob).

De export trekt nog niet aan door de zwakkere yen. Heel sterk zal de export niet groeien zonder grote daling van de yen. De yen zal kunnen verzwakken als de VS QE inneemt en de Bank of Japan maar doorgaat met QQE. Overigens heeft de doorsnee Japanner geen enkele notie van wat al die QE aan het doen is of gaat doen, men heeft geen idee van de risico’s.

 Zo onderhand zal de lezer zich gaan afvragen of er echt iets positiefs over Japan gezegd was. Ja, Japan is politiek stabieler geworden. De LDP heeft de meerderheid in Lagerhuis en Hogerhuis de komende drie jaar en zal waarschijnlijk opnieuw de verkiezingen winnen over drie jaar. De economische groei zal beter zijn en de oppositie is verkruimeld. Historisch waren de tijden met regeringen die zes jaar met meerderheden overal mochten regeren goed in Japan, vooral ook voor de aandelenbeleggers.

 Abenomics lijkt een succes te gaan worden. De symboliek van de drie pijlen gaat er in als koek in Japan. 1 pijl kun je gemakkelijk breken, maar drie pijlen niet, zo was al uitgebreid verteld in de Japanse literatuur. De derde pijl van hervormingen is buitengewoon moeilijk te realiseren. De Japanse cultuur is er een van gevestigde belangen, bureaucraten maken de dienst uit. Gunn is nog relatief positief op hervormingen in de landbouw, ook al is dat een belangrijke kiezersbasis van de LDP. De gemiddelde boer is nu 60 jaar oud en kleine bedrijven mogen niet samengevoegd worden in de huidige wetgeving.

 Campbell was verbazingwekkend positief op het begrotingstekort van Japan. De belastinginkomsten als percentage van het BNP zijn erg laag naar westerse maatstaven. Dat kan best 10% omhoog. Met 5% is de BTW achterlijk laag en zelfs met 10% is de BTW zo ongeveer het laagste in de westerse wereld. Verder kunnen de pensioenuitkeringen best nog wel met 25 tot 30% omlaag als iedereen ziet dat dit moet. Iedereen pijn in een consensusmaatschappij is haalbaar.

,Niets doen leidt tot te grote overheidstekorten volgens bovenstaande nog niet eens pessimistische voorspellingen van do nothing. Men moet voor het meest rechtse scenario kiezen, maar zal de 65-plusser dat nou echt doen?.