Ach, hadden we die puinhopen van paars maar weer terug

Paul Schnabel was in Buitenhof de verschuivingen in de tijdgeest aan het uitleggen.
Sinds 2000 is Nederland veel minder internationaal geöriënteerd geworden. De blik wordt veel meer op het binnenland gericht. Men is veel kritischer op Europa geworden en dat heeft nu veel minder draagvlak, idem voor Afghanistan.

Er is een tegenreactie op het vergoeilijken tot 2000 wat allochtonen presteerden. Toch is er in de opleiding van allochtonen een flinke verbetering opgetreden. Ondanks de hogere uitval zonder diploma stroomt nu ongeveer 40% van de allochtone leerlingen door naar HBO en universiteit.

De politici zijn te bang om te vertellen waar het op staat: de welvaart vasthouden gaat niet van zelf, we moeten gewoon langer doorwerken, we moeten onze vizier op het buitenland wijd open zetten (en vooral die naar opkomende landen).
De blik op de lange termijn moet terugkomen en dat angsthazerige korte termijn denken moet verminderen. We moeten ons realiseren dat er veel onzekerheid is en dat je die niet kunt dichtregelen met bijvoorbeeld een pensioensysteem. De goede uitkomsten zijn niet langer vanzelfsprekend en dat moeten we accepteren.

Je zag Schnabel kwijlen van de tijden met Kok, toen Nederlands poldermodel nog hèt grote voorbeeld was van wereldleiders als Clinton en Blair. De werkloosheid was laag, de pensioenfondsen rijk, de toekomst onbekommerd, zo goed dat men hier helemaal niet aan wilde denken in het stemhokje.
Kok was de laatste policus die na een lang voortraject (vakbondsvoorzitter-minister-partijleider) gedragen door een grote achterban ministerpresident kon worden. Nu zijn politici in een wip versleten. Bos was begin 2008 de populairste politicus, in 2011 is hij weggevlucht in een burgerbaan. Politieke ideeën zijn binnen korte tijd achterhaald (zoals links en rechts, Schnabel haalde onsocialistische trekjes aan bij de SP en SP trekjes bij de PVV).

Blijft dit zo maar doorgaan? Ik hoop van niet. Er wordt nu bij de jongere generatie ingepompt dat risico nemen slecht is, vooral als banken en pensioenfondsen dat doen. De verzuchting van Boonstra in het FD vorige week dat men moet snappen dat risico nemen onontkoombaar is in het menselijk leven (bijvoorbeeld als automobilist) en men die ook neemt, vooral als je ertegen verzekeren onbetaalbaar en/of onmogelijk is. Banken moeten enig risico nemen, kunnen niet naar een verzekeraar lopen en zeggen: verzeker mijn balans maar eens netjes, dat is onhaalbaar, onbetaalbaar en onwenselijk. Het bankwezen zou niet meer rendabel aan bedrijven, particulieren kunnen lenen als alle risico's eerst 100% dichtgetimmerd moeten worden.
Hetzelfde geldt voor pensioenfondsen. Die moeten risico nemen, anders hebben ze geen bestaansrecht (net als bij banken geldt uiteraard wel dat men prudent en niet te veel risico moet nemen): pensioenpremies worden anders onbetaalbaar, uitkeringen in reële termen hoogstwaarschijnlijk erg veel lager (denk aan de gepensioneerde Engelsman in 1945 die 95% van zijn koopkracht verloor door inflatie).

Het is niet allemaal treurnis: persoonlijk vindt 80% dat het goed gaat met hem/haar zelf. Dat is gelukkig ook stabiel zeer hoog (alleen Denemarken scoort hoger), zelfs de kredietcrisis heeft hier weinig verandering in gebracht.