Het programma Reporter gisteren had als schreeuwende kop: pensioenfraude. Ze lieten diverse deskundigen aan het woord, die er ook niets aan konden doen dat er een kredietcrisis is geweest en de rente gekelderd en enkele zwartkijkers.
De best onderlegde zwartkijker op dat gebied is Frits Bosch, die in zijn boek Risico als obsessie (zie bijvoorbeeld recensie in de Financial Investigator http://www.risicoalsobsessie.nl/recensies/2010-10-08-recensie-van-onafhankelijk-financieel-magazine-financial-investigator) uitlegt hoe het zo verkeerd is gegaan met de rijkdom van de pensioenfondsen.
Pensioenfondsen waren een stuk rijker geweest als de overheid in de jaren negentig niet gedreigd had te rijke fondsen eens flink te belasten: de discussie van de Brede Herwaardering, die pas door Zalm in 1994 in de vuilnisbak gedaan. Er was daardoor een enorme druk om van die hoge dekkingsgraden af te komen. Bosch noemt een dekkingsgraad in 1990 van 230%, dat is dan wel op basis van de huidige methodes. Toen werden vastrentende waarden veel lager gewaardeerd dan de actuariële rente (toen 4%, terwijl de rente eerder 7% was) en de gepubliceerde dekkingsgraden waren veel lager, maar vaak wel boven 140%. die 1405 werd genoemd als dekkingsgraad waarboven je belasting moest betalen. dus boven die`140% was je excessief rijk. Dat vroeg dan ook om potverteren, zodat de dekkingsgraad niet te ver boven die gevarenzonde van 140% uitkwam. Ondernemingspensioenfondsen stortten geld terug naar de onderneming, de overheid financierde de VUT-regeling voor ambtenaren met een flink stuk over de rug van het ABP. Het mes werd gezet in de pensioenpremies die ineens konden dalen tot zo ongeveer de helft van de kostprijs.
Bosch berekent dat pensioenfondsen ongeveer dubbel zo rijk zou zijn geweest als men niet op zo'n grote schaal was overgegaan van het verkwanselen van de pensioenrijkdom.
Door de druk van de Brede Herwaardering belasting werd dat verkwanselen van de rijkdom onvermijdelijk. Het gevaar daarvan werd niet gezien, omdat Asset Liability studies de risico's van grote dalingen van de dekkingsgraad als buitengewoon klien zagen. Die ALM studies waren en zijn leidend voor het strategische belegginsgbeleid van een pensioenfonds. Dat heeft tot grote brokken geleid aldus Bosch en daarom houdt hij van tijd tot tijd tirades tegen ALM studies. Toch geeft ALM studies mits goed uitgeveord goede inzichten over de risico's die een pensioenfonds loopt. Er zitten wel de nodige nadelen aan zo'n studie: het geeft risico's bij normale beleggingsopbrengsten gebaseerd op het verleden. De kredietcrisis zat niet in dat verleden en produceerde opbrengsten die niet voor mogelijk gehouden waren (of eens in de 1000 jaar). Nu slikt men als zoete koek dat er alleen maar onzin uit ALM studies komt en dat je alleen maar rekening moet houden met extreme uitkomsten van beleggingen, alleen extreem slechte uitkomsten dan wel te verstaan (juist exteem goede uitkomsten zijn overigens nu meer dan normaal waarschijnlijk).
De verhalen in Reporter waren daarom uiterst paniekerig. Je weet niet wat er met je pensioen gebeurt. Krijg je wat er is beloofd? Dat kan men niet meer met 100% kans beloven. Maar die vermaledijde ALM studies maken wel plausibel dat er een heel goede kans is dat je je pensioen krijgt zoals beloofd, met over enige tijd weer gedeeltelijke of gehele indexatie van de pensioenen. Men denkt nu ineens dat er geen fatsoenlijke rendementen meer mogelijk zijn, dat aandelenmarkten niet structureel omhoog gaan, d.w.z. dat ondernemingsrisico in de toekomst gemiddeld niet beloond zal worden. dat is natuurlijk kletskoek: de evolutieprocesen van de mens zorgen ervoor dat er uiteindelijk vooruitgang is omdat risico uiteindelijk beloond wordt.
Het verschil met vroeger is wel dat je nu wel terdege rekening moet houden met af en toe een beperkte verlaging van de pensioenen in een jaar, als het goed is na enige tijd gevolgd door herstel van die verlagingen.
Dat is allemaal niet prettig, maar niet dramatisch.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten