Dylan Grice schreef deze week zijn belevenissen in Azië: Travels in Asia: bubbles in the air, bubbles on the ground.
Rare mensen daar, allemaal bullish. Gelukkig zat Japan ook in de reis, daar zag hij een slaapverwekkend boeltje met meer grijs dan zwart haar op straat, heel anders dan hij in een grijs verleden had gezien.
De pers werd er niet gedoctrineerd door allerlei westerse somberheden, maar stond vol van bubbelverhalen, hoe goed het allemaal ging. Hoe goed men door de crisis was gekomen. Maar dat dacht Japan na 1987 ook om in 1990 totaal de afgrond in te vallen, idem met de VS na 1998 dat vanaf 2000 leidde tot oneindige misère. Zo hoort dat te gaan met China straks en diverse andere Emerging Markets. De kredietgroei is al veel te hoog geweest voor een te lange tijd en dat is het hoofdingrediënt voor bubbels met bekende pijnlijke afloop.
Het vervelende is alleen dat bij het opblazen van bubbels je eerst in die markten gedwongen wordt en als je dat niet doet kun je ophoepelen. Dus men wil maar niet luisteren naar de verhalen van Grice dat men al in de bubbelfase zit. Grice begrijpt dat en waarschuwt:
Bubbels zijn echt geen bullish scenario’s, voor niemand uiteindelijk. Bubbels eindigen altijd in een tranendal. Onschuldige mensen worden dan ineens werkloos, beleggers worden geschoren (niet alleen de particulieren maar alle naïeve prefessionals die de hype geloven) vol geladen met schulden. Vraag aan de mensen in Ierland hoe blij ze zijn met hun bubbel.
Ik lees de verhalen van Dylan Grice en Edwards altijd graag, al ben ik het niet eens met hun somberheid. Op wat langere termijn zie ik aandelen Emerging Markets ook wel een keer flink afkomen als men er een lange periode veel te enthousiast over blijft. De tomeloze kredietgroei gaat een keer afgestraft worden, daar gaat Grice gelijk krijgen als je maar genoeg geduld hebt. Die overmatige kredietgroei leidt tot verkeerde investeringen en daardoor tot behoorlijke recessies (de recessies die veroorzaakt worden door een val van de investeringen (val van de Juglar cyclus van vaste investeringen) leidde in het verleden tot koersdalingen van 25-40% en dat kan nogerger worden als er nog schokken bijkomen (behoorlijke kans). Maar het is nu nog veel te vroeg om je daarvoor in te dekken. Op het ogenblik zijn aandelen goedkoop volgens mijn maatstaven (niet volgens die van Edwards, zoals de Shiller PE) en die van de kwantitatieve modellen van F&C. In mijn ogen moeten de koerswinstverhoudingen in opkomende landen minstens 20-30% hoger zijn dan in westerse landen. Op het ogenblik zijn ze ongeveer even duur als die goedkope westerse aandelen. Dat klinkt niet als een bubbel, zeker niet zo lang je nog uit kunt gaan van behoorlijke economische groei (in opkomende landen), weinig kans op recessie en weinig bedreiging voor winstmarges (bezettingsgraad veel te laag, veel te lage investeringen in afgelopen jaren).
We zitten nog niet eens in de bubbelfase en als je verwacht dat je in die bubbelfase gaat komen moet je eerst nog aandelen kopen, voordat je op de blaren komt te zitten.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten